ورزش

در حين فعاليتهاي ورزشي نياز به مصرف بسياري از مواد معدني در ورزشكاران افزايش مي‌يابد. به عنوان مثال نياز به كلسيم در ورزشكاران زيادتر مي‌شود زيرا كلسيم در افزايش دانسيته استخواني، از بين رفتن استرس‌هاي ناشي از ورزش و افزايش توان ورزشي نقش بسزايي ايفاد مي‌كند. نياز به منيزيم افزايش مي‌يابد زيرا منيزيم در متابوليسم مواد مغذي و توليد انرژي شركت مي‌كند. نياز به فسفر افزايش مي‌يابد به دليل اينكه فسفر در تنظيم انرژي بصورت ATP، تعادل اسيد و باز و در نتيجه افزايش توان ورزشي مؤثر است.

نياز به «روي» افزايش مي‌يابد زيرا روي جزء ساختماني بسياري از آنزيم‌هايي است كه در متابوليسم مواد مغذي شركت مي‌كنند و همچنين به همراه مس و آهن در سنتز هموگلوبين و خونسازي شركت مي‌كند. نياز به مصرف مس به دليل نقشي كه در بالا بردن درصد جذب آهن، سنتزميلين و فسفر ليپيدها، استحكام بافت پيوندي و همين‌طور آزادسازي انرژي از مواد مغذي دارد افزايش مي‌يابد؛ و بالاخره نياز به آهن به دليل نقشي كه آهن در انتقال اكسيژن به صورت هموگلوبين و ميوگلوبين و خونسازي دارد بيشتر مي‌شود؛ بنابراين مواد معدني در تأمين سلامت ورزشكاران از جايگاه ويژه‌اي برخوردار هستند.

آب تنها ماده‌اي است كه كمبود يا فقدان آن تهديد جدي براي سلامتي است. بخصوص در فعاليتهاي ورزشي فقدان آب يا كمبود آب سبب خستگي زودرس ورزشكار مي‌شود. نقش آب براي فعاليت قلب و عروق، متابوليسم مواد مغذي، سيستم تنظيمي حرارت بدن و همچنين دفع مواد زايد حاصل از متابوليسم سلولي است. از طرف ديگر انتقال آب از داخل به خارج از سلول و بالعكس متضمن جابجايي يون‌هاي سديم، پتاسيم، كلرومنيزم است. هر چند كه عرق يك تركيب هيپوتونيك (رقيق) است و غلظت سديم، پتاسيم و كلر در عرق كمتر از خون است، وليكن در فعاليتهاي طولاني مدت تعريق زياد سبب افزايش غلظت خون و در نتيجه خستگي و عدم توان ورزشي مي‌شود. مصرف نوشيدني‌ها و تركيب آن در فعاليتهاي ورزشي به عواملي مثل حرارت محيط، رطوبت محيط، خصوصيات مورفولوژيك و بيوشيميايي فرد و شدت و مدت ورزش بستگي دارد. توصيه مي‌شود كه مصرف روزانه آب براي هر نفر بين ۶ تا ۸ ليوان باشد.

بطوركلي توصيه مي‌شود قبل از مسابقات ورزشي حدود ۵۰۰–۴۰۰ سي سي از نوشيدني‌هاي مختلف كه حاوي گلوكز است، استفاده شود و گاهي اوقات كمي الكتروليت به اين نوشيدني‌ها اضافه شود.

جهت توليد انرژي براي فعاليتهايي كه مدت زيادي طول مي‌كشد سوختن مواد حاوي چربي ضروري است. با طولاني شدن ورزش، اسيدهاي چرب آزاد از ذخاير بافت چربي رها مي‌شوند و براي مصرف عضلات به عنوان سوخت استفاده مي‌شوند.

عضلات در ۶۰ تا ۹۰ دقيقه ابتداي ورزش از گلوكز و گليكوژن ذخيره شده استفاده مي‌كنند و پس از ۹ دقيقه اسيدهاي چرب آزاد جهت سوخت مصرف مي‌شوند. تحقيقات نشان داده‌است كه چربي زياد در رژيم غذايي باعث كاهش قدرت ورزشكاران مي‌شود. در تحقيقي كه روي دوچرخه سواران انجام گرفته مشاهده شده دوچرخه سواراني كه غذاي مصرفي آنها غني از كربوهيدرات پيچيده (نان‌هاي سبوس دار، پاستا و…) و محدود از چربي بوده، تا ۲۴۰ دقيقه دوچرخه‌سواري كرده‌اند. در حالي كه در نتيجه خوردن غذاي چرب مقاومت آنها كم شده و حداكثر تا ۷۵ دقيقه توانسته‌اند فعاليت دوچرخه سواري داشته باشند. بطور كلي چربي مصرفي بايد كمتر از ۲۵ درصد كالري رژيم باشد كه از اين مقدار ۱۰ درصد آن به اسيدهاي چرب غير اشباع حاوي چند باند دوگانه (روغن گياهي مايع) اختصاص داده شود.

پروتيين براي رشد و بازسازي، انقباض عضلاني و گاهي توليد انرژي براي ورزشكاران لازم است. اما مصرف زياد پروتيين بر قدرت عضلاني نمي‌افزايد (فقط حجم عضلات را زياد مي‌كند) و توصيه مي‌شود ۱۵–۱۲ درصد انرژي مصرفي بايستي از منبع پروتيين تأمين شود. چون نياز ورزشكاران به انرژي افزايش مي‌يابد، بنابراين مقدار پروتيين مورد نياز براي فعاليت‌هاي ورزشي حداكثر ۵/۱ گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن در روز است كه در مورد پروتيين مصرفي توصيه مي‌شود.

نسبت پروتيين حيواني به گياهي ۶۰ به ۴۰ مي‌باشد و نوع پروتيين مصرفي بهتر است از گوشت‌هاي كم چربي (گوشت سفيد مثل مرغ و ماهي) و بيشتر بصورت كبابي يا آب‌پز باشد. سفيده تخم مرغ و لبنيات كم چربي نيز از منابع خوب پروتيين هستند. جگر منبع خوبي از پروتيين، آهن، فسفر، ويتامين‌هاي گروه AوB مي‌باشد. اما به دليل اينكه غني از اسيدهاي نوكلييك، تركيبات پورين‌دار و كلسترول است، مصرف آن بيش از هفته‌اي يك بار توصيه نمي‌شود. بايد به اين نكته توجه كرد كه مصرف زياد پروتيين باعث ايجاد عوارضي مثل از دست دادن كلسيم، خشكي بدن، ايجاد نقرس، دهيدراتاسيون يا كاهش آب بدن، كنونريس و اختلالات كليوي مي‌شود.

انرژي مورد نياز براي يك ورزشكار به عوامل مختلفي مثل خصوصيات فردي ورزشكار (قد، وزن، جثه فرد، جنس، سن و بلوغ)، مدت ورزش، نوع و شدت ورزش و شرايط جغرافيايي محل زندگي فرد و شرايط روحي و رواني فرد بستگي دارد. بطور كلي طي فعاليت ورزشي از يك طرف ميزان متابوليسم پايه (BMR) افزايش مي‌يابد و از طرف ديگر فعاليت فرد زياد مي‌شود؛ بنابراين مقدار نياز انرژي بين ۳ تا ۶ هزار كيلو كالري در روز توصيه مي‌شود. براي ورزش‌هاي سنگين مثل اسكي، ماراتن و ورزش‌هاي تيمي حداكثر انرژي لازم است كه براي اين نوع ورزش‌ها توصيه مي‌شود ۷۵–۷۰ درصد كالري رژيم از منبع كربوهيدرات كه قسمت اعظم آن از نوع كمپلكس مي‌باشد تأمين گردد.

در ورزش‌هايي كه انرژي زيادي در مدت كوتاه نياز دارند مثل كشتي و شناي ۵۰ متر، ميزان نياز انرژي بين ۵۰۰–۳۰۰۰ كيلو كالري است. كمترين ميزان نياز به انرژي مربوط به فعاليت‌هاي ورزشي با شدت كم و مدت طولاني يا ورزش‌هايي كه با شدت زياد و مدت كم انجام مي‌شود است. ورزش‌هايي مثل پرش طول، پرش ارتفاع، پرتاب ديسك، پرش با نيزه و غيره… به طور كلي ميزان نياز انرژي براي زنان ورزشكار ۱۰ درصد كمتر از مردان ورزشكار مي‌باشد. در اينگونه ورزش‌ها بدن نياز به ريكاوري و مواد معدني ومغذي لازم را دارد.

امروز بيش از هر زمان ديگري ارزش فعاليتهاي بدني و نقش آن در سلامت شناخته شده‌است. در واقع زندگي ماشيني، فعاليتهاي حركتي روزمره را كاهش داده و براي جلوگيري از بروز بسياري از بيماريها ورزش امري ضروري است. گاهي يك ورزشكار فراتر از حفظ سلامتي در رشته‌اي خاص جهت كسب مقام قهرماني كوشش مستمر مي‌نمايد كه در اين شرايط تمامي عوامل در بدن تغيير مي‌كنند. قلب، ريه، دستگاه گوارش، هورمون‌ها، سيستم عصبي و بخصوص ماهيچه‌ها نياز به تطابق با وضعيت جديد دارند. در واقع هيچ استرس و فشاري مانند يك ورزش سنگين و طولاني مدت روي بدن تأثير نمي‌گذارد؛ بنابراين جهت كسب مقام قهرماني يكي از مسايل مهم، تغذيه ورزشكاران است. ورزشكارا براي ريكاوري بهتر و گرفتن نتيجه بهتر مصرف ويتامين هايA,B,CD,E,zic,iron,K,calsiom,chorumium كنند. رسيدن ويتامين‌هاي لازم به بدن باري فعاليت‌هاي ورزشي بسيار مهم است و با رعايت اين امر نتيجه بهتر حاصل مي‌شود.

تحريك و تحرك بخشيدن به ورزشها اغلب يك حالت و وسيله بياد ماندني نمي‌باشد. براي مثال، پيشقدمان دريانوردي و قايق‌راني اغلب مي‌گفتند كه اغلب مسابقه قايق‌هاي باد شونده به معني تحريك بخشيدن به مهارتهاي يادگيرندگان قايق‌راني و دريانوردي است. اما با وجود اين، اغلب مهارتهاي محرك براي افزايش قابليت كارايي و عملكرد در موقع رقابت بيشتر از يادگيري باهم ادغام مي‌شوند. روحيه ورزشكاري يك روحيه يا حالتي را بيان مي‌كند كه از آن فعاليت يا رقابت بخاطر خود آن لذت مي‌برند. اين حالت عاطفي معروف توسط خبرنگار ورزشي Grantland Rice به اين صورت معني مي‌شود كه مهم نيست كه شما برنده يا بازنده شديد بلكه اين مهم است كه بازي را انجام داده‌ايد. " و شعار المپيك مدرن كه توسط بنيان‌گذار آن پيير د كوبرتن اين است. مهمترين چيز اين نيست كه برنده نشديد اما اين است كه شما شركت كرديد، نمونه‌هايي از بيان اين حالت عاطفي مناسب هستند. بيان مي‌شود.

اما اغلب فشار براي رقابت يا يك تمايل فردي براي احراز كارايي مانند فشار و زور تكنولوژي مي‌تواند بر بازي لذت بخش و رقابت عادلانه توسط شركت كنندگان تأثير بگذارد.

افراد مسئول براي فعاليتهاي تفريحي اغلب در جستجوي شناخته شدن و كسب احترام در ورزشها هستند كه با پيوستن به فدراسيون ورزشها مانند كميته بين‌المللي المپيك يا با تشكيل هيئت منظم و قانوني اقدام به اين كار مي‌كنند. دراين صورت ورزشها از حالت تفريحي به حالت رسمي عوض مي‌شوند: در ارتباط با اعضاي جديد اخير از قبيل دوچرخه سواران كوهنوردان برفي، و كشتي گيران هستند بعضي از اين فعاليتها جنبه عمومي و همگاني دارند اما شكل‌گيري غير يكسان در فرمهاي مختلف براي مدت زمان طولاني دوام داشته‌است. در حقيقت، مقررات رسمي ورزشها در ارتباط با زندگي مدرن و توسعه فزاينده‌است.

آريايي‌ها يكي از شعب مردمان هند و اروپايي بودند. برخي از باستان شناسان معتقدند كه ساكنان اوليه آريان‌ها يا آريايي‌ها در قسمت شرقي و جنوب شرقي درياي خزر بوده و برخي ديگر آن‌ها را به مردمان قفقازيه كه به قسمت‌هاي جنوبي خزر آمده‌اند نسبت مي‌دهند. اينان مرداني بودند كه به عنوان سرباز مزدور زندگي مي‌كردند. ايشان سربازاني را تشكيل مي‌دادند كه مي‌بايست يك روز جانشين امرايي بشوند كه خود در خدمت ايشان بودند؛ بنابراين آريان‌ها مردماني قوي، سلحشور و صحرا گرد بوده و كار عمده‌شان پرورش حيوانات اهلي و شكار و سواري و تيراندازي بوده‌است. ورزش و تقويت قواي بدني و مهارت در جنگ و سواري و تيراندازي و راهپيمايي از اصول متداول اين مردم بوده‌است قومي كه دائماً در حال كوچيدن و منازعه با بومي‌هاي محلي بوده و به قهر و غلبه زمينها و كشتزارها را تصاحب مي‌كرده قطعاً بايد چالاك و سلحشور و بردبار و قوي‌اندام باشند.
اين مردم به تدريج شهرنشين شده و ده و شهر و قصبه به وجود آورده‌اند از وقتي كه آريان‌ها شهرنشين شدند هميشه مورد هجوم شعبه ديگر آريايي‌ها – سكاها واقع شدند. قبل از تشكيل دولت ماد، آريان‌ها به شكل ملوك الطوايفي مي‌زيسته و رئيس هر خانواده با قدرت كامل خانواده را اداره مي‌كرد، و در مواقع جنگ يكي از رؤساي اين خانواده فرماندهي لشكر را به عهده مي‌گرفتند كه بعداً مقام سلطنت از همين اختيارات به وجود آمد. در آن زمان هيچ‌يك از امراء و سلاطين قدرت رئيس خانواده را تهديد نمي‌كردند.

از قرن نهم قبل از ميلاد سه تيره بزرگ آريايي در سرزمين ايران به حكومت رسيدند، در مشرق باختري‌ها، در مغرب مادها و در جنوب پارس‌ها. آنچه از اخلاق و آداب اين زمان روشن است حالت آمادگي قوم آريايي براي حركت و جنگ و دفاع بوده و در اين عصر كشت غلات كاملاً مرسوم شده و در دهات و قصبات مزارع رونق بيشتري يافتند. تربيت حيوانات اهلي را عملي ساخته و اسب و سگ از نظر فوايدي كه در جنگ و سفر و حضر و نگهباني رمه و گله داشتند بيشتر اهميت داشت.

كشف‌هاي بسيار مدرني در فرانسه، آفريقا و استراليا دربارهٔ هنر غارنشين‌ها وجود دارد (براي نمونه لاسكائوكس) كه مربوط به زمان ماقبل تاريخ است اطلاعات زيادي دربارهٔ جشن‌هاي مذهبي و رفتار انسان‌ها از آن دوران را در دسترس قرار مي‌دهد. دانشمندان با كمك تاريخ‌نويسي كربني دريافته‌اند كه پيشينهٔ برخي از اين منابع به ۳۰۰۰۰ سال پيش بازمي‌گردد. شواهد مستقيم و كافي دربارهٔ ورزش از اين منابع به دست نيامده‌است اما مي‌توان اين برداشت را داشت كه فعاليت‌هايي در آن دوران وجود داشته كه برابر ورزش در زمان ما مي‌شده‌است.

واقعيت‌هاي هنري و ساختاري وجود دارد كه نشان مي‌دهد كه در ۴۰۰۰ سال پيش از ميلاد مسيح چيني‌ها با ورزش و فعاليت‌هاي شبيه آن سر و كار داشته‌اند. به‌نظر مي‌رسد كه ورزش ژيمناستيك يكي از ورزش‌هاي پرطرفدار و عمومي در چين باستان بوده‌است. آثار باقيمانده از فرعونها نشان مي‌دهد كه تعداد زيادي از ورزش‌ها، شامل شنا و ماهيگيري، به طور كامل گسترش يافته و تكميل شده بود و بطور منظمي در چندين هزار سال قبل در مصر باستان انجام مي‌شده‌اند. ساير ورزشهاي مصر باستان شامل پرتاب نيزه، پرش ارتفاع و كشتي گرفتن بود. ورزش‌هاي ايران يا پرشياي باستان مانند هنر نظامي ايرانيان درزمان زرتشتيان ارتباط نزديكي با مهارت‌هاي دفاعي و رزمي جنگي داشت. از رشته‌هاي ورزشي ديگري كه در پرشيا رواج داشت از چوگان و شمشيربازي سوار بر اسب مي‌توان نام برد. در اروپا، علائم باقيمانده از ايرلند باستان شمايلي از آماده كردن جنگاوران براي جنگ را نشان مي‌دهد كه يادآور ورزش هاكي ايرلندي در عصر حاضر است. پيشينه اين تصاوير به ۱۳ قرن قبل از ميلاد مسيح بازمي‌گردد.

ورزش به تمامي گونه‌هاي فعاليت فيزيكي بدن گفته مي‌شود كه شركت كنندگان آن مي‌توانند به صورت منظم و سازمان يافته يا گاه به گاه در آن شركت كنند و از آن براي بهبود تناسب اندامشان يا فراهم آوردن سرگرمي و تفريح بهره ببرند. ورزش مي‌تواند به صورت رقابتي برگزار شود كه در اين صورت بايد بر پايهٔ رشته قوانيني كه مورد توافق همگان است، يك يا چند برنده در آن مشخص گردد كه در اين‌گونه ورزش‌ها شركت كنندگان بايد درجه‌اي از توانمنديهاي مربوط به آن رشته به ويژه در رده‌هاي بالاتر را دارا باشند. هم اكنون با در نظر گرفتن ورزش‌هاي تك نفره، صدها رشتهٔ ورزشي وجود دارد. ورزش‌هاي گروهي مي‌تواند افراد را در قالب دو يا چند گروه دسته‌بندي كند و تيم‌ها با هم رقابت كنند. گونه‌هايي از فعاليت‌هاي غير فيزيكي وجود دارد كه گاهي آن‌ها را به ورزش نسبت مي‌دهند؛ براي نمونه مي‌توان به ورق‌بازي و بازي‌هاي تخته‌اي و فكري اشاره كرد.